Automatyczne numerowanie wzorów w LibreOffice Writer
- Autor: Mirosław Zalewski
- 7 maja 2013
- komentarze 2
LibreOffice Math znacznie ułatwia umieszczanie w dokumentach tekstowych nawet skomplikowanych wzorów. Niestety, brakuje mu jednej z podstawowych funkcji — automatycznego ich numerowania. Artykuł opisuje, w jaki sposób obejść to ograniczenie. Zobaczymy także, jak uprościć wykonywanie tego zadania przy pomocy autotekstu.
Rozwiązanie opiera się na wykorzystaniu odpowiednio sformatowanej tabeli. Będzie ona posiadała tylko jeden wiersz oraz dwie kolumny — w szerszej umieścimy wzór, w węższej zaś jego numer. W artykule zakładam, że numer zawsze będzie znajdować się po prawej stronie wzoru, co jest zalecane dla prac matematycznych. W pracach z zakresu fizyki i niektórych innych nauk ścisłych dopuszcza się także umieszczenie numeru po lewej stronie.
Pierwszym krokiem jest, oczywiście, wstawienie do dokumentu dwukolumnowej tabeli. Następnie usuwamy jej krawędzie oraz tytuł, jeżeli go ma. Przesuwamy także podział kolumn w taki sposób, aby uzyskać satysfakcjonujące nas proporcje.
Jeżeli masz kłopoty z odpowiednim sformatowaniem tabeli, przeczytaj artykuł o tabelach.
W dalszej kolejności umieszczamy kursor w szerszej kolumnie i wstawiamy potrzebny nam wzór (Wstaw → Obiekt → Formuła). Następnie wyśrodkowujemy tekst w komórce, która go zawiera.
Wreszcie ostatnim krokiem jest wstawienie numeru wzoru w węższej komórce. Oczywiście możemy po prostu wpisać odpowiednią liczbę (zrobić to „ręcznie”), ale rozwiązanie to ma poważną wadę — gdy tylko wstawimy nowy wzór we wcześniejszej partii dokumentu, będziemy musieli dokonać żmudnych poprawek w numeracji pozostałych formuł. Aby tego uniknąć, użyjemy pól.
Umieszczamy więc kursor w węższej kolumnie i wybieramy z menu Wstaw → Pola → Inne.... Pojawi się nowe okno, w którym przechodzimy na kartę Zmienne. W kolumnie po lewej zaznaczamy Sekwencja, a w polu Nazwa wpisujemy dowolnie wybraną przez siebie nazwę. Pole Wartość pozostawiamy puste.
Możemy także wybrać z listy rozwijanej poziom konspektu. LibreOffice skopiuje numer ostatniego nagłówka określonego poziomu, doda po nim zdefiniowany znak separatora i na końcu wstawi numer wzoru. W rezultacie uzyskamy tak zwaną numerację wielorzędową.
Po dokonaniu wszystkich niezbędnych zmian, klikamy Wstaw i zamykamy okno.
Ostatnim krokiem jest odpowiednie wyrównanie numeracji oraz otoczenie jej nawiasami. Wśród typografów nie ma zgody, czy powinien to być nawias zwykły, czy kwadratowy.
W poziomie wzory powinny być wyrównane do brzegu strony.
Wyrównanie w pionie zaś zależy od tego, czy wzór jest jednowierszowy, czy wielowierszowy. W tym pierwszym przypadku numer powinien być na tym samym poziomie, co wzór. W przypadku wzorów wielowierszowych z kolei: numery wyrównane do lewej strony powinny znajdować się na poziomie pierwszego wiersza, numery wyrównane do prawej strony na poziomie ostatniego wiersza wzoru. Jeżeli wzór otoczony jest z prawej strony klamrą, jego numer powinien być w pionie wyśrodkowany.
Kolejne wzory wstawiamy w identyczny sposób. Jedyna różnica polega na tym, że podczas wstawiania pola będziemy mogli wybrać wcześniej wpisaną nazwę ze środkowej kolumny — nie będzie więc potrzeby samodzielnego jej wpisywania.
Opisana wyżej procedura świetnie sprawdzi się, jeżeli w naszej pracy znajduje się tylko kilka wzorów. Jednak na dłuższą metę jest dość uciążliwa. Dlatego warto stworzyć wzorcową tabelę (zawierającą odpowiednie pole i ustawienia formatowania) i zapisać ją jako autotekst. W ten sposób dodawanie kolejnych wzorów będzie o wiele wygodniejsze.
Warto wiedzieć, że programiści LibreOffice wykonali już tę pracę. Pod słowem kluczowym autotekstu fn znajduje się gotowa tabela zawierająca przykładowy wzór i pole z numerem. Jeżeli dobrane przez twórców pakietu ustawienia nam nie przeszkadzają, nic nie stoi na przeszkodzie, aby z niej skorzystać.
Zastosowane przez nas numerowanie wzorów za pomocą pól ma jeszcze jedną zaletę. Dzięki niemu możemy w tekście umieścić takie odwołanie do wzoru, które automatycznie będzie brało pod uwagę wszelkie zmiany w numeracji.
W tym celu z menu wybieramy Wstaw → Odwołanie. Pojawi się nowe okno, w którym — z listy po prawej stronie — wybieramy nazwę nadaną polu. Następnie na liście w lewym górnym rogu zaznaczamy numer wzoru, który nas interesuje. Wreszcie z listy poniżej wybieramy Odwołanie (jeżeli chcemy wstawić numer wraz z otaczającymi go nawiasami) lub Numeracja (jeżeli chcemy wstawić numer bez nawiasów). Na końcu klikamy Wstaw i możemy zamknąć okno.
A da się zrobić coś analogicznego, tylko z numeracją tabel, rysunków, rozdziałów, podrozdziałów itp. (oczywiście tak, żeby działały również odwołania w tekście) ?
Tak, zagadnienie to zostało szerzej opisane w artykule o wstawianiu odsyłaczy do innych partii tekstu.