Przepis na

Układanie obiektów w LibreOffice Writer

• Autor: Mirosław Zalewski
• 5 lutego 2013
• komentarzy 9

Ilustracje, wykresy czy równania stają niezbędnym elementem każdego dobrze przygotowanego tekstu. Jednak trud włożony w ich opracowanie pójdzie na marne, jeżeli nie zadbamy o odpowiednie ich ułożenie w dokumencie. Artykuł wprowadza w podstawowe zagadnienia z tym związane — zakotwiczenie, pozycjonowanie, opływanie i rozmieszczenie.

Writer obsługuje wiele typów obiektów, między innymi obrazy, ramki, formuły, wykresy i obiekty OLE (zagnieżdżone dokumenty innych programów pakietu). Ich umiejscowienie w tekście jest określane za pomocą czterech podstawowych wymiarów:

• Zakotwiczenie — element dokumentu tekstowego, z którym jest powiązany obiekt. Przede wszystkim określa dostępne opcje z zakresu pozycjonowania i opływania.
• Pozycjonowanie — punkt odniesienia, względem którego umiejscowiony jest (w poziomie i w pionie) obiekt.
• Opływanie — sposób rozmieszczenia tekstu w sytuacji, gdy obiekt nie zajmuje całej szerokości strony.
• Rozmieszczenie — widoczność elementów, gdy są one ułożone „na sobie” (tzw. oś Z).

Dostęp do większości z nich oferuje okno ustawień obiektu, które uruchamiamy za pomocą pozycji w jego menu kontekstowym. Przykładowo, dla ilustracji klikamy na nią prawym przyciskiem myszy i wybieramy z menu Obraz....

Przyjrzyjmy się tym wymiarom po kolei.

Zakotwiczenie

Przede wszystkim musimy zrozumieć, iż lokalizacja obiektu w kodzie źródłowym dokumentu i miejsce jego wyświetlenia na stronie to dwie różne rzeczy. Zakotwiczenie dotyczy pierwszej z nich i odnosi się do sposobu, w jaki LibreOffice wewnętrznie zarządza obiektami.

Dlaczego jest to takie ważne? Ponieważ obiekt „wędruje” z elementem, do którego został zakotwiczony. Obiekt zawsze znajduje się na tej samej stronie co powiązany z nim element. Po usunięciu elementu zniknie także zakotwiczony do niego obiekt. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza że może dzielić je całkiem duża odległość.

Na karcie Typ Writer oferuje nam cztery główne rodzaje elementów, do których możemy zakotwiczyć obiekt: Do strony, Do akapitu, Do znaku oraz Jako znak. Ich znaczenie powinno być zrozumiałe samo przez się, warto jednak przyjrzeć się niektórym ich aspektom.

Obiekt zakotwiczony do strony zawsze znajduje się na N-tej stronie dokumentu. Zdecydowanie powinniśmy unikać tej opcji, jeżeli odwołujemy się do obiektu w treści tekstu. Może się bowiem zdarzyć, że po serii poprawek obiekt wyląduje nawet kilka stron od tekstu, który się do niego odnosi. Poniższe ilustracje przedstawiają obraz zakotwiczony do pierwszej strony dokumentu przed i po wstawieniu ręcznego podziału strony.

Różnice między zakotwiczeniem do akapitu oraz do znaku nie są zbyt duże i sprowadzają się głównie do kilku nowych opcji pozycjonowania w przypadku wybrania drugiej możliwości. Przewaga zakotwiczenia do znaku przejawia się w dwóch sytuacjach. Raz, gdy chcemy umieścić obiekt pod którąś z kolei linijką akapitu. Dwa, gdy fragment tekstu odnoszący się do obiektu znajduje się na innej stronie niż początek akapitu, zaś sam obiekt chcielibyśmy umieścić na górze lub u dołu strony. Co prawda identyczne efekty można uzyskać dla obiektów zakotwiczonych do akapitu, ale wymaga to odrobinę więcej pracy.

W przypadku zakotwiczenia jako znak obiekt zachowuje się tak, jak gdyby był znakiem w akapicie. Tracimy możliwość jego pozycjonowania w poziomie oraz zmiany ustawień opływania tekstu, pojawiają się także zupełnie nowe punkty odniesienia podczas pozycjonowania w pionie. Właściwie z opcji tej powinniśmy korzystać tylko wtedy, gdy wysokość naszego obiektu jest mniejsza lub równa rozmiarowi tekstu w akapicie.

Pozycjonowanie

Podobnie jak zakotwiczeniem, pozycjonowaniem obiektu zarządzamy na karcie Typ.

Pozycję elementu, czyli jego ułożenie na stronie, wyznaczamy w dwóch wymiarach: poziomo i pionowo. W obu przypadkach musimy ustawić zarówno samo umiejscowienie, jak i punkt odniesienia dla niego.

Liczba możliwych ustawień jest całkiem duża, ale większość z nich jest zrozumiała sama przez się. W przypadku wątpliwości zawsze można odwołać się do podglądu w prawym górnym rogu okna. Czerwonymi liniami oznaczony jest na nim punkt odniesienia, zielonymi zaś — obiekt.

Dla niektórych z punktów odniesienia podgląd nie jest szczególnie pomocny, dlatego warto poświęcić im trochę więcej uwagi.

W pozycjonowaniu poziomym Obszar akapitu to cały obszar zajmowany przez akapit, wraz z jego marginesami. Obszar tekstu w akapicie to miejsce zajmowane przez sam tekst, po wykluczeniu marginesów. Lewa krawędź akapitu to lewy jego margines (jest to odstęp Przed tekstem na karcie Wcięcia i odstępy stylu akapitowego); analogicznie Prawa krawędź akapitu to prawy margines. Lewa krawędź strony to po prostu lewy margines, tak samo jak Prawa krawędź strony to prawy margines.

W pozycjonowaniu pionowym Margines odnosi się do górnego i dolnego odstępu akapitu.

Relacje pomiędzy krawędziami a tekstem akapitu przedstawia także ilustracja poniżej.

Warto także zauważyć, że w sytuacji, gdy margines strony jest węższy niż szerokość obiektu, ustawienie pozycjonowania (do lewej, środka lub prawej) względem niego nie ma żadnego znaczenia.

Opcja Odbij na parzystych stronach powoduje, że ustawienia Do lewej i Do prawej zostają zastąpione pozycjami Wewnątrz i Na zewnątrz. Jej zaznaczenie może być konieczne w przypadku tworzenia dokumentu przeznaczonego do druku dwustronnego, jeżeli nie mamy pewności, na której stronie znajdzie się nasz obiekt.

Jeżeli opcja Zgodnie z przepływem tekstu jest zaznaczona, obiekt nigdy nie zostanie umieszczony na marginesie.

Opływanie

Ułożenie tekstu wokół obiektu definiujemy na karcie Opływanie tekstu. Ustawienia te mają sens tylko w przypadku, gdy nasz obiekt nie zajmuje całej szerokości strony.

Przede wszystkim możemy określić sposób opływania tekstu (dostępne możliwości przedstawiają ilustracje poniżej) oraz odstępy między obiektem a tekstem.

Jeżeli opcja Pierwszy akapit (dostępna dla wszystkich sposobów opływania oprócz Brak) jest zaznaczona, wtedy w obszarze obok obiektu umieszczony zostanie tylko jeden akapit. Drugi akapit, nawet gdyby się tam zmieścił, pojawi się dopiero pod obiektem.

Z kolei opcja W tle dostępna jest tylko dla sposobu opływania Przepływanie. Jej zaznaczenie spowoduje, że to tekst będzie przykrywał obiekt, a nie odwrotnie.

Zaznaczenie opcji Kontur (dostępnej dla wszystkich sposobów opływania oprócz Brak) jest przydatne w sytuacji, gdy nasz obiekt ma nieregularny kształt. Możemy dzięki niej określić obszar tekstu, który może zostać przykryty przez tekst. Czynimy to za pomocą specjalnego edytora dostępnego po wybraniu z menu Format → Opływanie → Edycja konturu. Po jej zaznaczeniu dostępna jest także opcja Tylko na zewnątrz, której funkcja pozostaje dla mnie tajemnicą. Jeżeli wiesz, do czego ona służy, koniecznie daj znać w komentarzu!

Rozmieszczenie

W sytuacji, gdy obiekty nachodzą na siebie, LibreOffice traktuje każdy z nich jak osobną warstwę. Warstwy te można przemieszczać w górę i w dół stosu, zmieniając tym samym widoczność fragmentów każdej z nich.

Jest to jedyny aspekt ułożenia obiektów, którego nie można kontrolować za pomocą opcji w oknie ustawień obiektu. Zamiast tego należy skorzystać z menu Format → Rozmieść. Dostępne tam pozycje umożliwiają przemieszczanie zaznaczonego obiektu o jedną pozycję w górę i w dół stosu, a także na jego wierzch oraz spód.