Automatyczne tytułowanie tabel
- Autor: Mirosław Zalewski
- 5 stycznia 2013
- Możliwość komentowania Automatyczne tytułowanie tabel została wyłączona
Wszystkie tabele, które umieszczamy w naszym tekście, powinny być zatytułowane. W tym artykule przyjrzymy się, co należy zrobić, aby LibreOffice sam wstawiał tytuły podczas ich tworzenia. Przyjrzymy się także opcjom automatycznej numeracji i dowiemy, jak stworzyć numerację wielorzędową.
Informacje wstępne
Zanim jednak zaczniemy, konieczne jest uporządkowanie znaczenia kilku pojęć, którymi będę się posługiwał w dalszej części artykułu.
Każdy podpis składa się z trzech części składowych. Kategoria to nazwa pewnej klasy elementów, np. „Tabela”, „Ilustracja”, „Obraz” itp. Numer to liczba (lub kilka liczb) pozwalająca zidentyfikować konkretny element w obrębie kategorii. Kategoria i numer, wzięte razem, pozwalają zidentyfikować konkretny element w obrębie całego tekstu, dlatego nazwę je identyfikatorem. Treść z kolei to krótki opis danego elementu.
Pojęcia te przedstawia także ilustracja poniżej.
Podpis, jak sama nazwa wskazuje, umieszcza się pod opisywanym przez niego elementem. Z kolei tytuł umieszcza się przed (nad) nim. LibreOffice tego nie rozróżnia i wszystkie oznaczenia elementów nazywa podpisami. Powinniśmy jednak pamiętać, że zgodnie z polskimi zasadami typograficznymi, tabele opatruje się tytułami.
Po drugie, rozróżniamy numerację wielorzędową oraz numerację ciągłą.
Cechą charakterystyczną tej pierwszej jest to, że oprócz numeru samego elementu, zawiera także numer rozdziału (podrozdziału, paragrafu), w którym element ten się znajduje. Numeracja elementów rozpoczyna się od nowa w każdym kolejnym rozdziale (podrozdziale, paragrafie). Jest to schemat numeracji bardzo często spotykany w pracach z zakresu nauk ścisłych i technicznych.
Numeracja ciągła z kolei polega na tym, że każdemu kolejnemu elementowi nadaje się następny numer. Abstrahuje się więc tutaj od struktury pracy. Jest to schemat preferowany w naukach humanistycznych i społecznych, w których tradycyjnie tabele stosuje się stosunkowo rzadko.
Automatyczne tworzenie tytułów tabel
Aby dodać tytuł tabeli, należy kliknąć gdzieś w jej obrębie i wybrać z menu Podpis... (pisałem o tym w artykule o tabelach). Jeżeli tabele wstawiamy bardzo rzadko, w zupełności nam to wystarczy. Jeżeli jednak tworzony przez nas dokument wręcz składa się z tabel, szybko dojdziemy do wniosku, że nie jest to najbardziej efektywne rozwiązanie. Warto rozważyć skonfigurowanie LibreOffice, aby sam tytułował tabele.
W tym celu musimy wybrać z menu Narzędzia → Opcje, zaś w nowym oknie — LibreOffice Writer → Autopodpis. Do tych samych opcji uzyskujemy dostęp umieszczając kursor w obrębie tabeli, wybierając z menu kontekstowego Podpis... i klikając przycisk Autopodpis....
W każdym razie powinniśmy zobaczyć okno podobne do przedstawionego na ilustracji.
Przy lewym górnym rogu znajduje się lista ośmiu elementów, które możemy automatycznie opatrywać podpisem lub tytułem. Niech nie zmyli nas ich obecność — ustawienia dobieramy osobno dla każdego z nich, możemy również kontrolować, przy których mają być umieszczane podpisy. Nie mamy więc do czynienia z sytuacją „wszystko albo nic”.
Z listy wybieramy LibreOffice Writer - Tabela i zaznaczamy „ptaszek” po lewej.
Podstawowe ustawienia
Pod listą znajduje się kontrolka, za pomocą której możemy ustalić, co ma być pierwsze w automatycznie wstawianym podpisie — kategoria (np. „Tabela 1”) czy numer (np. „1 Tabela”). Jeżeli nie mamy dobrego powodu dla zmiany, powinniśmy zostawić ustawienie domyślne, czyli pierwszeństwo kategorii.
Po prawej stronie tego okna znajdują się kontrolki szczegółowo określających format identyfikatora, który będzie wstawiany. Przyjrzyjmy się im po kolei.
Kategoria to tekst, który ma być wstawiony obok numeru. LibreOffice wstawi wszystko, co znajduje się w tym polu (włącznie ze spacjami i znakami interpunkcyjnymi), dlatego powinniśmy zachować ostrożność w trakcie jego modyfikacji. Ustawienie domyślne, czyli Tabela, jest w zupełności wystarczające. Co prawda kiedyś specjaliści od typografii odróżniali tabele od tablic, ale podział ten zanikł i współcześnie nie jest już stosowany.
Numeracja pozwala nam określić format liczb oznaczających samą tabelę. Zdecydowanie powinniśmy tutaj pozostawić domyślne cyfry arabskie.
Separator numeracji to tekst, który zostanie wstawiony po numerze. Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy w umieszczanym podpisie pierwszeństwo nadamy numerowi.
Separator to tekst, który zostanie wstawiony po kategorii i numerze. Oddziela on identyfikator podpisu od jego treści. Jeżeli stosujemy numerację wielorzędową tabel, zdecydowanie powinna być to kropka. Jeżeli w naszym dokumencie tabele są numerowane w sposób ciągły, możemy rozważyć zastosowanie dwukropka.
Pozycja pozwala nam określić, czy wygenerowany tekst ma zostać wstawiony nad, czy pod obiektem. W przypadku tabel konieczna jest zamiana tej opcji na Powyżej.
Tworzenie numeracji wielorzędowej
W dalszej części okna znajdują się dwie opcje umożliwiające tworzenie numeracji wielorzędowej tabel.
W polu Poziom wybieramy zakres, w którym tabele mają być kolejno numerowane. Poziomy te odpowiadają poziomom konspektu. Jeżeli więc w naszej pracy poziom pierwszy odpowiada rozdziałom, to wybranie 1 spowoduje resetowanie numeracji tabel w każdym rozdziale, wybranie 2 w każdym podrozdziale i tak dalej.
O poziomach konspektu, ich znaczeniu oraz sposobie ich modyfikacji pisałem w artykule opisującym tworzenie spisów treści w LibreOffice Writer.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że numeracja wielorzędowa będzie złożona z numeru ostatniego nagłówka z dobranego poziomu konspektu przed tabelą oraz numeru samej tabeli. Jeżeli stosujemy nietypową numerację wielorzędową śródtytułów, możemy doprowadzić do sytuacji, w której dwie różne tabele w tekście będą oznaczone takim samym numerem. Oczywiście powinniśmy tego unikać.
Separator to tekst, który zostanie wstawiony między numerem śródtytułu a numerem tabeli. Znak ten powinien być zgodny ze stosowanym separatorem kolejnych numerów w numeracji wielorzędowej. Niemal na pewno chcemy pozostawić ustawienie domyślne, czyli kropkę.
Pozostałe opcje
Styl znaku pozwala określić styl znaków dla identyfikatora (kategorii i numeru). Zastosowanie tej opcji umożliwia osiągnięcie rzadko stosowanego zabiegu typograficznego, w którym identyfikator jest składany w inny sposób niż jego treść, np. cały podpis pismem prostym, ale identyfikator odmianą pochyłą.
Zastosuj krawędź i cień nie dotyczy tabel (ani ramek), więc w tym miejscu nie będziemy się nim zajmować.
Ograniczenia automatycznego numerowania
Na zakończenie warto jeszcze zwrócić na dwa ograniczenia automatycznego wstawiania tytułów.
Po pierwsze, automatycznie tytułowane są tylko tabele wstawiane ręcznie. Tabele wklejane z innych miejsc (innych plików, arkusza kalkulacyjnego, strony internetowej itp.) nie będą automatycznie opatrywane tytułami. W pokonywaniu tego ograniczenia pomóc może wstawianie tytułu za pomocą autotekstu.
Po drugie, wszystkie wyżej opisane ustawienia dotyczą całego programu, a nie konkretnego pliku. Ma to znaczenie w raczej rzadkich sytuacjach, gdy naprzemiennie tworzymy dwa teksty o odmiennych schematach numeracji tabel. Niestety, czeka nas wtedy żmudne modyfikowanie opcji po każdym otwarciu pliku.
