Przepis na

Wprowadzenie do stylów

• Autor: Mirosław Zalewski
• 15 września 2012
• komentarzy 9

Chcesz wydajniej pracować z dokumentami? Dbać o ich wygląd szybciej i wygodniej? Zaoszczędzić całkiem sporo czasu na przygotowywaniu dokumentów do publikacji? Pewnie, że chcesz. Czyli chcesz przeczytać ten artykuł 🙂 .

Wyobraź sobie, że piszesz jakiś tekst, niech to będzie praca zaliczeniowa albo sprawozdanie dla szefa. Większość już zrobiłeś, pozostaje tylko zwięzłe podsumowanie całości. Piszesz więc „Podsumowanie” i… tytuły były wyśrodkowane? Tak, chyba tak. A pogrubienie? Tak, tytuły powinny być pogrubione. A czcionka? Czy tytuły pisałem taką samą, czy inną czcionką? Chyba inną, ale jak ona się nazywała… Chwila, spojrzę na początek pliku. Tam jest jakiś tytuł, to sobie wszystko wynotuję.

Zdarzyło Ci się być w takiej sytuacji? Pewnie tak. Tymczasem jest jeden, bardzo prosty sposób, aby temu zaradzić — wystarczy wykorzystać style. Dzięki temu praca z dokumentami stanie się wydajniejsza i prostsza, a uzyskane efekty będą wyglądały bardziej profesjonalnie. Do tego wszystko co musisz wiedzieć, aby zacząć z nich korzystać, znajduje się poniżej.

Zmiana sposobu postrzegania dokumentu

Niemal na pewno uważasz, że tekst składa się ze zdań, które układają się w akapity. Jeżeli pracowałeś kiedyś na maszynie do pisania, to możesz postrzegać dokument jako zbiór wierszy (linii tekstu). Oczywiście jest to wszystko prawda, ale jeżeli traktujesz tak dokument tworzony na komputerze, to nigdy nie wykorzystasz pełnego potencjału programów komputerowych. Aby efektywnie wykorzystywać komputer przy tworzeniu dokumentów, musisz nabrać nowych przyzwyczajeń.

To, jak powinieneś postrzegać dokument, sprowadza się do siedmiu krótkich zasad.

1. Dokument ma swoją wewnętrzną strukturę.
2. Wszystko w tekście jest akapitem. Tytuł, wiersz z datą, miejsce na podpis, często nawet obraz — to akapity.
3. Akapity pełnią w dokumencie różne role.
4. Akapity pełniące tę samą rolę muszą wyglądać tak samo (forma podkreśla strukturę).
5. Akapit nie składa się ze zdań. Akapit może zawierać jeden wyraz, a czasem nawet tylko jeden znak.
6. Akapit kończy się Enterem.
7. Nie istnieją puste akapity. Każdy akapit musi zawierać jakąś treść, choćby to miała być jedna literka.

Te zasady mogą brzmieć trochę abstrakcyjnie, więc przyjrzyjmy im się na przykładzie. Pomyśl o ostatniej powieści, jaką czytałeś. Pewnie najpierw był tam akapit pełniący funkcję tytułu rozdziału. Mógł być wyśrodkowany, wytłuszczony czy w jakiś inny sposób oznaczony, ale na pewno wyróżniał się spośród innych akapitów. Po nim następowały zwykłe akapity tekstu złożone ze zdań. Niektóre z nich zaczynały się od myślników, czyli pełniły funkcję wypowiedzi któregoś z bohaterów. Takich zwykłych akapitów było od kilkudziesięciu do kilku tysięcy. Po nich ponownie był akapit pełniący funkcję tytułu rozdziału, po nim zwykłe akapity tekstu, kolejny tytuł i tak w kółko, przez następne kilkadziesiąt czy kilkaset stron.

Powieść, w gruncie rzeczy, ma banalną strukturę i do jej opisania potrzeba zaledwie trzech typów akapitów — jednego na oznaczenie tytułów rozdziałów, jednego na oznaczenie wypowiedzi bohaterów i jednego na całą resztę. Te właśnie typy akapitów, które pełnią określoną rolę w dokumencie i których wygląd jest identyczny na całej jego przestrzeni, nazywamy stylami.

Aby zacząć efektywnie korzystać z komputera przy tworzeniu dokumentów, musisz zacząć postrzegać każdy tekst przez pryzmat jego struktury i nauczyć się opisywać ją za pomocą stylów. Nie potrafię wyrazić, jak ważny jest ten krok. Być może jest to najważniejsze wydarzenie od czasu, kiedy nauczyłeś się korzystać z komputera. Dlatego sugeruję, żebyś w tym momencie jeszcze raz przeczytał zamieszczone wyżej zasady postrzegania dokumentu a następnie spróbował zastosować je w praktyce. Weź pierwszy lepszy tekst (może to być książka, artykuł w czasopiśmie lub nawet ten artykuł na blogu), wydziel akapity i przy każdym z nich odpowiedz na pytanie: „jaki element struktury reprezentuje ten akapit?”. Wyniki możesz zanotować na kartce — wtedy łatwiej Ci będzie przyporządkować poszczególne akapity do określonych stylów (typów akapitów).

Czym są style?

Podsumowując powyższe, styl niesie ze sobą dwie informacje:

1. jaką funkcję w dokumencie pełni dany akapit
2. w jaki sposób należy akapit wyświetlić (sformatować).

Kolejność ta nie jest przypadkowa — style należy postrzegać przede wszystkim przez pryzmat tego, co reprezentują, a dopiero w drugiej kolejności tego, jak to coś prezentują.

Korzyści płynące ze stosowania stylów

• Oszczędność czasu — nie musisz szukać w całym tekście innego akapitu pełniącego tę samą rolę, aby sprawdzić, jak wyglądał.
• Centralizacja zarządzania — wyglądem całego dokumentu zarządzasz z jednego miejsca.
• Wydajność — style definiujesz tylko raz. Jeżeli jednak je zmienisz, program automatycznie wprowadzi zmiany wszędzie tam, gdzie trzeba.
• Wygoda — zmiana wszystkich właściwości akapitu to zaledwie jedno kliknięcie myszką.
• Spójność — wszystkie elementy, które mają wyglądać tak samo, rzeczywiście wyglądają tak samo.
• Automatyzacja — większość zadań wykonuje komputer, który nigdy się nie myli i o niczym nie zapomni.

Kiedy stosować style?

Krótka i tylko odrobinę błędna odpowiedź brzmi: zawsze.

Istnieją pewne sytuacje, kiedy stosowanie stylów mija się z celem. Mianowicie wtedy, gdy do jakiegoś stylu mielibyśmy przyporządkować tylko jeden akapit. Tak więc nie ma potrzeby tworzyć osobnego zestawu stylów dla strony tytułowej. Do napisania listu również wystarczy nam tylko jeden styl — datę, pozdrowienie i podpis możemy sformatować ręcznie, bez tworzenia nowych stylów.

Ogólnie: bardzo krótkie i bardzo proste dokumenty mogą obyć się bez stylów. Wszystkie pozostałe powinny zostać stworzone z ich wykorzystaniem.

Style w praktyce

Dość już teorii — pora zacząć stosować style!

Oczywiście poniżej przedstawiam tylko najbardziej podstawowe operacje związane z zarządzaniem stylami. Powinno to jednak wystarczyć, abyś mógł zacząć z nich korzystać w swojej codziennej pracy.

Okno Style i formatowanie

Okno Style i formatowanie jest centralnym miejscem, z którego zarządzamy stylami w całym dokumencie. Można je otworzyć na trzy różne sposoby:

• Wybierając Format → Style i formatowanie.

• Klikając zaznaczoną poniżej ikonkę na pasku narzędziowym:

• Wciskając na klawiaturze klawisz F11.

Na ekranie pojawi się nowe okno, podobne do przedstawionego poniżej:

Okno to składa się z czterech głównych obszarów. Przyjrzyjmy się im po kolei.

• Na samej górze, po lewej stronie (obszar zaznaczony na zielono), znajdują się przełączniki kategorii stylów. Kategoriom stylów poświęcam uwagę w dalszej części tekstu.
• Na samej górze, po prawej stronie (obszar zaznaczony na niebiesko), znajdują się narzędzia stylów. Niektórymi z nich zajmuję się poniżej. O pozostałych możesz przeczytać w osobnym artykule.
• Największy obszar okna zajmuje lista stylów z obecnej kategorii.
• Na dole (obszar zaznaczony na czerwono) znajduje się lista wyboru filtra stylów. Za jej pomocą można ustalić, jakie style mają być wyświetlane na liście stylów. Najważniejsze filtry stylów:
  • Wszystkie style — wszystkie dostępne style w kolejności alfabetycznej.
  • Hierarchicznie — wszystkie dostępne style w „drzewku” przedstawiającym relacje między nimi.
  • Zastosowane style — wszystkie style zastosowane w otwartym dokumencie.
  • Style niestandardowe — wszystkie style, które sami utworzyliśmy.
  • Automatycznie — style zastosowane w otwartym dokumencie oraz takie, które — jak sądzi program — mogą nam się przydać.

Jak przypisać akapit do stylu?

Wystarczy umieścić kursor w obrębie akapitu, znaleźć styl na liście stylów okna Style i formatowanie i kliknąć go dwa razy lewym przyciskiem myszy.

Można także wybrać styl z podręcznej listy na pasku narzędziowym (patrz obrazek). Jeżeli styl nie znajduje się na tej liście, można wpisać jego nazwę za pomocą klawiatury i klepnąć Enter.

Jak utworzyć nowy styl?

Wystarczy wybrać styl na liście stylów okna Style i formatowanie, kliknąć na niego prawym przyciskiem myszy i wybrać Nowy.... Utworzony w ten sposób styl będzie potomkiem stylu zaznaczonego na liście.

Pojawi się nowe okno z wieloma kartami. W kartach tych można ustawić wszystkie te właściwości, które dotychczas ustawiałeś za pomocą przycisków na pasku narzędziowym lub menu Format. Nie będę tutaj szczegółowo opisywał wszystkich opcji, aby nie wydłużać artykułu. Warto poświęcić chwilę na zapoznanie się z nimi i obejrzenie efektów różnych zmian.

Można również zaznaczyć jakiś fragment dokumentu, w oknie Style i formatowanie kliknąć ikonkę pierwszą od prawej i wybrać Nowy styl z zaznaczenia. Utworzony w ten sposób styl będzie potomkiem stylu, do którego przypisany był zaznaczony akapit. Uwaga! Akapit musi mieć jednoznacznie określone właściwości. Np. jeżeli jeden wyraz w akapicie jest wytłuszczony, a inny pochylony, to nowy styl w ogóle nie będzie zmieniał odmiany pisma.

Jak zmienić istniejący styl?

Wystarczy wybrać styl na liście stylów okna Style i formatowanie, kliknąć na niego prawym przyciskiem myszy i wybrać Modyfikuj....

Można również zaznaczyć jakiś fragment dokumentu, w oknie Style i formatowanie kliknąć ikonkę pierwszą od prawej i wybrać Aktualizuj styl. Podobnie jak w przypadku tworzenia nowego stylu, zaznaczony styl musi mieć jednoznacznie określone właściwości, albo nie zostaną one odczytane.

Jakie kategorie stylów są dostępne?

Writer udostępnia style akapitów, style znaków, style obiektów (grafiki, równania, ramki), style stron oraz style wyliczeń.

Calc udostępnia style komórek oraz style stron.

Impress udostępnia style obiektów prezentacji (elementy szablonu, takie jak tytuł czy poziomy wyliczenia) oraz style obiektów graficznych (wszystkie pozostałe elementy, które samodzielnie umieścimy na slajdzie).

Draw udostępnia tylko style obiektów.

Podsumowanie

• Myśl o strukturze dokumentu.
• Style pozwalają zaoszczędzić czas, zwiększają wydajność i wygodę pracy oraz gwarantują spójność uzyskanych efektów.
• Jeden styl można przypisać do wielu akapitów.
• Każdy akapit musi być przypisany do jakiegoś stylu.
• Forma powinna podkreślać strukturę.
• Zapomnij o przyciskach na pasku narzędziowym.